بسمه تعالی

تابستان و شنا در دریای خزر


مقدمه:
استانهای شمالی کشور به خاطر شرایط خاص جغرافیائی ،آب وهوائی و جاذبه های بی نظیر گردشگری هر ساله پذیرای میلیونها نفرمسافر وگردشگری است که وارد سه استان گيلان ،مازندران و گلستان میشوند و با اقامتهای موقت وگذری ویا چند روزه خود، از مواهب خدادادی بهره مند شده و باعث رونق گردشگری وتوسعه اقتصادی این دیار میگردند.
علاوه بر جاذبه های گردشگری مناطق جنگلی ،آبشارها،اماکن مذهبی و تاریخی ،سواحل آرام بخش و دلپذیردریا در جنوب خزر ودرناحيه اي درامتداد شمالي اين استانها در طول حدود 700 کیلومتر، دارای سهم بالائی از جذب گردشگران در شمال کشور است.
در تابستان و فصل گرم سال شنا در دریا ،رودخانه ،سد ،کانالهای آب و آببندانها، بعنوان یک تفریح و ورزش آرامش بخش برای ساکنین استانهاي شمالي ، مسافرین و گردشگرانی که وارد اين استانها میشوند، محسوب میگردد.
متاسفانه سالانه بعلت عدم آشنائی شناگران به فنون شنا،عدم شناخت از محیط و مجهز نبودن به تجهیزات اولیه، تعداد زیادی از هموطنان چه ساکنین بومی، چه مهمانان و مسافرینی که وارد اين استانها میشوند،جان خود را از دست داده و بجای استفاده صحیح از این مواهب الهی خاطراتی تلخ و ناگوار برای بستگان ، خویشاوندان و سایر هموطنان بهمراه دارند.
بطور کلی شناگران به دو گروه بومی و غیر بومی و ازدو جنس زن و مرد وبا سنین مختلف تقسیم شده که عموما در اين بين نوجوانان و جوانان بیشترین تعداد غرق شدگان را به خود اختصاص می دهند.
در حال حاضر از 700 کیلومتر سواحل خزر در شمال كشور تنهامحدوده اندكي دارای کاربری عمومی بوده وبقیه آن در اختیار سازمانهای دولتی ویا وابسته به دولت،شهرکها ومالكين خصوصی میباشد كه در آن ساخت و ساز صورت گرفته است . بخشي از اين سواحل نيز در قالب طرحهاي سالمسازي ( طرح دريا) توسط شهرداري ها و بخش خصوصي و بخشي نيز در قالب مناطق حفاظت شده وبا ايجاد راههاي دسترسي توسط دولت مورد استفاده عموم مردم قرار ميگيرد.



غرق شدگی چگونه حادث میشود:
با فرو رفتن فرد به زیر آ ب در حین شنا چنانچه آب وارد ریه او گردد،به اصطلاح میگویند فرد دچار غرق شدگی شده است که در این حالت تهویه هوا به درستی در بدن فرد صورت نگرفته و در اين حالت میزان اکسیژن بدن به شدت کاهش یافته و نهایتا منجر به ایست قلبی و مرگ می گردد.
در این وضعیت پس از اینکه فرد را از آ ب بیرون کشیده توسط فردی مطلع (ناجیان غریق و نیروهای امدادی) تنفس و نبض فرد بیرون کشیده شده را بررسی نموده و در بررسیهای اولیه در صورت فقدان کارکرد قلب و ریه ،احیای قلبی و تنفسی به فرد داده میشود.
و اینجاست که نقش ناجیان غریق، نیروهای امدادی و افراد بومي آموزش ديده در نجات جان غریق و حضور به موقع آنها درمحل در ساعات اولیه حادثه (زمان صفر)بسیار موثرشناخته مي شود .
از طرفی پس ازبرقراری تنفس و نبض غریق ،گرم نگه داشتن وی و انتقال او به محیط مناسب امری ضروری است.
عواملی که در افزایش تعداد غریق موثراند:
1- عدم آ شنائی به فنون شنا
2- عدم آ شنائی کافی با محیط شنا
3- مجهز نبودن به تجهیزات اولیه شنا
4- بهم خوردن تعادل عادی فرد در آب
5- طوفانی بودن دریا
6 - بهم خوردن مورفولوژی بستر دریا ویا رودخانه در اثر پیشروی آ ب دریا و یا سیلاب

آنچه مسلم است کسانیکه وارد آب میشوند تا شنا کنند، باید مهارتهای اولیه و فنون شنا را
آموزش دیده و بطور دورای و مرتب نیز تمرین کنند.از طرفی بسیاری از افراد فکر میکنند
اگر شناگر ماهری در استخر هستند، در محیط های طبیعی نیز به راحتی میتوانند شنا کنند،در حالیکه شنا در دریاو سایر محیطهای طبیعی بسیار متفاوت با شنا در استخر می باشد.
در بسیاری از موارد پیشروی و پسروی آب دریا و سیل در رودخانه ها و آبشستکی باعث تغییرات شدید زمین شناسی در بسترمحیط های طبیعی شده که عموما باعث غرق شدن افراد در این محیط ها میگردند.
عدم وجود مکانهای عمومی کافی با امکانات اولیه مناسب رفاهی و بهداشتی ، نا کافی بودن ناجیان غریق و نیروهای امدای و خدماتی به علت ناکافی بودن اعتبارات در این بخش ، عدم استفاده از جلیقه نجات توسط شناگران ، ناکافی بودن امکانات امدادی ، فقدان و یا ناکافی بودن تابلوها ، پارچه نوشته ها و علائم هشدار دهنده در مناطق پرخطر و حتی در محدوده طرح های سالم سازی ، عدم وجود قایق های گشت دریائی در کنترل مناطق پرخطر، عدم وجود سکوهای دید بانی لازم و کافی در سواحل به خصوص در محدوده طرح های سالمسازی علاوه بر عوامل ذکر شده در افزایش مغروقین بسیار موثر هستند.
آماری از غرق شدگان:
سالانه تعداد زیادی از هموطنان ما ،چه افرادبومی وچه مسافران و گردشگرانی که در فصل تابستان وارد استانهای شمالی می گردند در محیط های طبیعی از جمله دریا ، سد ، آببندان ، کانالهای آب غرق میشوند.
آمار واطلاعات نشان میدهد در پنج سال گذشته ( 87 , 86,85,84,83 ) حدودا بیش از 913 نفر درسواحل خزر در سه استان ساحلي غرق شده و به خاطر فعالیت موثر ناجيان غريق، گروههای امدادی ونيروههاي خدماتی این آمار به شدت گاهش یافته و طي اين 5 سال حدود 26935نفردر حال غرق شدن نجات پیدا كرده اند.هر چند که این اقدامات ضروری بوده ولی با توجه به اهميت موضوع و نياز، امکانات موجود و اقدامات صورت گرفته، ناکافی است و توجه ويژه دولت محترم در سطح ملي را مي طلبد.
آمار نشان می دهد بترتیب در سال 83 ،190 نفر ، در سال 84 ،174 نفر، در سال 85، 185 نفر ، در سال 86 ،169 نفر، در سال 87 ،195 نفردر سواحل شمالي كشورغرق شده اند و نسبت نجات يافتگان در طي اين 5 سال به ترتيب 2912، 3569، 4283 ، 7127 ، 9017 نفر بوده كه بيانگر توجه ويژه مراكز امدادي به اين امر مهم ميباشد.
بر اساس آمار اخذ شده کمتر از5 درصد از افراد در داخل طرحهای سالمسازی غرق شده و آنهم زمانی بوده که طرح بعلت طوفانی بودن تعطیل و یا ساعت فعالیت طرح به پایان رسیده است و 95 درصد غرق شدگان در خارج از طرح های سالم سازی ، در مناطق ممنوعه، نقاط كورو خطر آفرين ودر زمان طوفانی بودن دریا غرق شده اند .
همچنين آمار و اطلاعات نشان می دهد بیشتر از70 درصد ازغرق شدگان غیر بومی بوده و بیشترین ساعات ناشی از مرگ ومیردر اثر غرق شدگي نيز 14 تا 17 عصر و عموما" در روزهای تعطیل و ایامی که چندین روز به مناسبت های مختلف در کشور تعطیلی داشته و مسافران و گردشگران و حتی ساکنین بومی وقت بیشتری برای استفاده از دریا دارند، بوده است .
از طرفي آمار غرق شدگان چند سال اخیر نشان می دهد عموما" در فصل تابستان و پایان تعطیلات مدارس و شروع تعطیلات تابستانی و آغاز فصل گرما در ماههای خرداد، تیر، مرداد،شهریور بیشترین غریق در طول سال را داشته و اکثر مغروقين در سنین بین 10 تا 40 سال و عموما" جوانان و نوجوانان و از نظر جنسیت نیز بیشترین غریق مربوط به مردها می باشد.
معمولا بیشتر از 70 درصد مغروقین مربوط به روزهای چهارشنبه ، پنج شنبه و جمعه،یعنی در ایام نعطیلات پایان هفته بوده، البته شرایط دریا و تعداد استفاده کنندگان از دریا و حجم مسافران ورودی به استانهاي شمالي در این آمار بی تاثیر نیست.مثلا در شهريور ماه امسال به مناسبت تقارن با ماه مبارك رمضان و كاهش مسافرتهاي تابستانه پيش بيني ميشود از تعداد مرگ و مير ناشي از غريق در دريا كاسته شود.
با توجه به تمرکزمراکز تفریحی – توریستی ، ویلاهای خصوصی ، پلاژها و محل های اسکان مجتمع های تفریحی ، راههای دسترسی سریع به ساحل ، دسترسی به مبادی ورودی استان ، وسعت و کیفیت سواحل ، نوع و میزان خدمات ، شرایط محیطی و بسیاری از عوامل تاثیر گذار دیگرو بر اساس آمار مقایسه ای پنج سال اخیر نشان می دهد كه شهرستانهائي كه مستقيما به راههاي ارتباتي اصلي وصل ميشوند و دسترسي مسافرين به سواحل آنها راحتر و سريعتر ميباشد بيشترين تعداد مغروقين را به خود اختصاص ميدهند . از طرفي آمار و اطلاعات نشان می دهد توجه ويژه دولت در این بخش در بعضی از مناطق توانسته در کاهش غریق بسیار موثر باشد .
هر چند که آمار غریق ساليانه دربرگيرنده تعداد قابل توجهی از هموطنان عزیز ما ميباشد، ولی حضور مسئولانه ناجیان غریق ، نیروهای امدادی و افراد بومی مجرب در سواحل استانهاي شمالي در نجات جان انسانها بسیار موثرو ارزشمند است .
روشهای موثردر پیشگیری و کاهش غریق :
- 1فرهنگ سازی ، آموزش و افزایش آگاهی های عمومی (هم در شناخت خطر و هم در استفاده درست از محیط ) بسیار موثر بوده كه توسط رسانه های ارتباط جمعی ، خبرگزاری ها ، روزنامه ها و مطبوعات ملی و استانی ویا از طریق بروشورها و پارچه نوشته در سطح استانها انجام ميگيرد.
-2شناسائی مناطق پر خطر و نصب علائم هشداردهنده در این محل ها
-3فعال نمودن طرحهاي سالمسازي( طرح دريا) و يا محل هائی امن برای شنا با کیفیت وتعداد مناسب
-4بکارگیری ناجیان غریق و تیم های امدادی مجهز و آموزش دیده و تامین نیازهای آنها
-5تجمیع امکانات دستگاههای متولی و مدیریت صحیح بر منابع و هماهنگی بین سازمان های متولی
-6بکارگیری ویژه از بخش خصوصی در آموزش ، تامین و تجهیز امکانات
-7بکارگیری تیم های نظارتی، بازرسی و گشت های ویژه در دریا و ساحل

در راستای فعالیت های انسان دوستانه و وظایف سازمانی، سالانه همزمان با گرم شدن هوا و شروع فصل تابستان با هماهنگی فرمانداری هاو با بکارگیری اکیپ های امدادی و خدماتی از جمله جمعیت هلال احمر ، نیروی انتظامی ، اورژانس 115 ، دانشگاههاي علوم پزشکی ، ناجیان غریق ، تربیت بدنی ، میراث فرهنگی و گردشگری ، شهرداری ها ، بخش خصوصی و ... خدمات ارزنده ای در کاهش غریق درسواحل شمالي كشورصورت می گیرد، ولی بعلت محدودیت های خاص این خدمات ارزنده کافی نبوده، اما ارزشمند است .
در حال حاضر به طور متوسط روزانه بیش از 600 نفر ناجي غريق و بيش از 3000 نفر نيروي امدادي و خدماتي در سواحل شمالي كشور در راستای فعاليتهاي امدادی و خدماتی و کاهش غریق از دستگاههاي اجرائي فوق الذكرفعالیت دارند که علی رغم امکانات اندک از توانائی بسیار خوبی برخوردارند.
این نیروها در طرحهای سالمسازی و بيش از 300 نقطه مشرف به خطر( نقطه كور) مستقر بوده و یا به صورت گشتهای سیار فعالیت دارند.
ملی کردن طرح دریا با بودجه سالانه مشخص از سوي دولت ، تقویت بخش خصوصی با پرداخت تسهیلات به خصوص به تعاونی های متشكل از ساکنین بومی سواحل ، شناسائی نقاط امن و ممنوعه توسط گروههاي کارشناسی ، تعیین یک متولی مسئولیت پذیر جهت هدایت دستگاههای اجرائی ، تقویت فعالیت رسانه ها با هدف افزایش فرهنگ استفاده از دریا ، تقویت امکانات گروههای امدادی و خدماتی فعال ، ساخت سرویس های بهداشتی و امکانات رفاهی مناسب در طرح حای سالم سازی موجود ، مطالعه و داشتن یک طرح جامع همه جانبه با یک چشم انداز کوتاه مدت و دراز مدت در سواحل درياي خزر، می تواند در سیاستگذاری کاهش غریق و به حداقل رساندن آن بسیار موثر باشد .

بهزاد پورمحمد- تير ماه 1388